W roku 1628, dwanaście kilometrów od Inowrocławia, wybudowano Jerozolimę. Właściwie wbudowano w istniejące miasto architektoniczne elementy Świętego Miasta. Dwanaście kilometrów stąd w Pakości.
Pomysłodawcą i twórcą Kujawskiej Jerozolimy był pakoski proboszcz ks. Wojciech Kęsicki, który wśród nadnoteckich łąk, stawiając drewniane krzyże, wyznaczył trasę pielgrzymkową. W liście do biskupa Macieja Łubieńskiego pisał: „około miasta parafij mojej pakoskiej urządziłem i należycie rozmierzyłem Bolesne Drogi Męki Pana Naszego Jezusa Chrystusa, mam ich zatwierdzenie od chrześcijańskiego Adrchomium”. Czymże jest wspomniane Adrichomium? To książka wydana w 1584 r. w Kolonii, autorstwa holenderskiego duchownego Chrystiana Kruicka van Andrichema - Adrychomiusza, opisująca Jerozolimę czasów Jezusa. Autor, który nigdy nie był w Ziemi Świętej (!), swą rekonstrukcję oparł na Ewangeliach i tekstach innych uczonych/biblistów. Właściwa „via dolorosa” w Jerozolimie rozpięta jest między 4 wzgórzami i doliną Cedronu. Przeniesienie przez ks. Kęsickiego adrychomiuszowego planu Świętego Miasta zaowocowało oryginalną i wyjątkową realizacją.
Inne polskie kalwarie rozplanowano w krajobrazie górzystym (Kalwarie Zebrzydowska, Pacławska i śląskie) lub morenowym (Wejherowo, wileńskie Werki). Przestrzenne rozwiązanie parku pielgrzymkowego w Pakości oparto o dwa niewielkie wzniesienia (Góra Oliwna i Golgota) oraz nadnoteckie nizinne łąki. W krajobrazie Kujawskiej Jerozolimy nie dostrzeżemy wzgórz Moria i Syjon. Ich miejsce wskazują jedynie okazałe kaplice.
Brak wzgórz – topograficznych wyznaczników prawdziwej Jerozolimy, sprawił że rozmierzając dróżki kalwaryjne
Ks. Kęsicki i jego następcy mogli z wielką dokładnością trzymać się wskazówek Adrychomiusza. Dzięki temu przemierzający pakoskie ścieżki pielgrzymi otrzymali możliwość przejścia Drogi Pojmania (4650 m) i Drogi Krzyżowej (917 m) niemal zgodnie z ich autentyczną długością. To właśnie było główną ideą kalwarii – barokowej scenografii pozwalającej każdemu pójść za idącym na śmierć Jezusem.
W krajobrazie Pakości – Kujawskiej Jerozolimy odnajdziemy 25 kaplic i świątyń. Niektóre, takie jak Piłat i Grób Chrystusa, nawiązuje do budowli ze słynnej Kalwarii Zebrzydowskiej. Pozostałe wzniesione zostały przez lokalnych budowniczych w manierystycznym lub barokowym, nadzwyczaj ubogim, wystroju.
Ta architektoniczna skromność to wbrew pozorom wielka wartość pakoskiego zespołu kaplic. Jak pisał Witold Krassowski, wybitny znawca historii architektury: „Zespół wykonany przez różnych autorów, ale w przybliżeniu w jednym okresie (…) ma wartość i wymowę zestawienia statystycznego. Dokumentuje nam rzeczywistość popularną (architektury) XVII i XVIII wieku”.
Kalwaria Pakoska w przeciwieństwie do swoich rówieśniczek z Polski wzniesiona została w terenie właściwie bezleśnym, wśród łąk i pól. Dzięki zapobiegliwości opiekunów świętego miejsca, zakonników ze zgromadzenia Braci Mniejszych – Franciszkanów, wzdłuż pielgrzymkowych dróżek powstały w XVIII w. aleje tworzone z grabów, buków, lip, wierzb, dębów, wiązów oraz posadzonych w wieku XX akacji (grochodrzewów).
Kalwaria Pakoska – Kujawska Jerozolima jest miejscem wyjątkowy. Szkoda, że w czasie tegorocznych Świąt Wielkiej Nocy, którym jest dedykowana, w związku z panującą epidemią nie możemy znaleźć się w „kujawskiej ziemi świętej”. Pozostaje w zaciszu własnego domu pochylić się nad „Drogą szczęśliwą każdego człowieka prawowiernego do Nieba śladami męki Jezusowej prowadzącą czyli traktem publicznym dla processyi z kościoła pakoskiego na kalwarię WW. OO. Reformatów Wielkopolskich”. Ten XVIII-wieczny pakoski modlitewnik jest do dzisiaj obowiązującym źródłem modlitw, swoistą kapsułą czasu łączącą współczesnych z minionymi pokoleniami, przemierzającymi pakosko-jerozolimskie ścieżki.
Drogi szczęśliwej życzymy Państwu z zamkniętego Muzeum...
(Marcin Woźniak)
Mapa Adrychomiusza wg http://colonialart.org. - Projekt dla graficznych źródeł hiszpańskiej sztuki kolonialnej (PESSCA).
[PORADA]
[POGODA]1617259389284[/POGODA]
0
0
0
0
0
0
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
Dodaj komentarz